Świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi małżonkami stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu, aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej.
Jak wynika z treści art. 444 k.p.c., żądanie zasądzenia alimentów na wypadek orzeczenia rozwodu lub separacji może zgłosić każde z małżonków. Wniosek o zasądzenie alimentów może być wniesiony już w pozwie lub też w toku procesu o rozwód, aż do momentu zamknięcia rozprawy przed sądem I instancji. Pamiętajmy jednak, aby wystąpić ze stosownym żądaniem, ponieważ sąd nie zasądza alimentów z urzędu.
Legitymowanym do żądania zasądzenia alimentów jest także małżonek pozwany. Dochodzenie renty alimentacyjnej następuje przez zgłoszenie wniosku na roprawie w obecności drugiego małżonka albo w pismie, które należy doręczyć drugiemu małżonkowi. Co istotne, sąd rozpoznający sprawę rozwodową, nie może uchylić się od rozpoznania zgłoszonego przez nas żądania i odesłać nas na drogę odrębnego postępowania.
A co jeśli nie zgłoszę żądania zasądzenia alimentów w trakcie procesu rozwodowego? Po rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód, jak również po orzeczeniu separacji małżonek może dochodzić przysługujących mu roszczeń alimentacyjnych w osobnym procesie w trybie art. 60 k.r.o. przed sądem rejonowym, tzw. sądem rodzinnym.
Zatem kiedy należą się alimenty od małżonka? Art. 60 k.r.o. określa podstawę (przesłanki) żądania alimentów i zasady określania ich wysokości. W przypadku roszczeń alimentacyjnych na rzecz małżonka nie bez znaczenia jest kwestia winy rozkładu pożycia małżeńskiego stron. Orzeczenie co do winy rozkładu pożycia w wyroku rozwodowym jest obligatoryjne, a zaniechanie orzekania o winie ma miejsce na zgodne żądanie małżonków. Skutki zaś braku orzeczenia o winie są takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Ustalenie winy w sentencji wyroku rozwodowego lub brak takiego orzeczenia mają wpływ na zakres i treść obowiązku alimentacyjnego.
W przypadku rozwodu bez orzekania o winie lub rozwodu z winy obu stron, każdy z małżonków może żądać alimentów. Przesłankami powstania obowiązku alimentacyjnego są: brak wyłącznej winy jednego z małżonków, niedostatek małżonka ubiegającego się o alimenty (czyli sytuacja, w której nie jest on w stanie zaspokoić swoich potrzeb), oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.
Nieco inaczej wygląda sytuacja, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego stron, tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny. W takim wypadku sąd może orzec, że małżonek winny rozkładowi pożycia małżeńskiego stron musi płacić alimenty, o ile rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Zatem nie wymaga się, aby małżonek niewinny znajdował się w niedostatku, wystarczy samo pogorszenie sytuacji materialnej.
Czy zasądzona w wyroku rozwodowym kwota alimentów może ulec zmianie? Małżonek może żądać zmiany, tj. podwyższenia, obniżenia i wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany okoliczności. A zatem istnieje pole manewru zarówno dla małżonka uprawnionego do alimentów jak i zobowiązanego do ich płacenia.
Co jeśli przed wytoczeniem powództwa o rozwód, uzyskałem już prawomocny wyrok zasądzający alimenty na moją rzecz? W takim przypadku, w toku postępowania rozwodowego małżonek nie musi zgłaszać żądania zasądzenia alimentów, bowiem poprzedni wyrok nie traci prawomocności wskutek wydania wyroku rozwodowego, chyba że w grę wchodzi podwyższenie alimentów. Prawomocne orzeczenie zapadłe przed wytoczeniem powództwa o rozwód nie stoi na przeszkodzie zgłoszeniu wniosku o podwyższenie lub obniżenie ustalonych uprzednio świadczeń alimentacyjnych w sprawie o rozwód.
Od kiedy małżonek musi płacić zasądzone w wyroku rozwodowym alimenty? Zasądzając alimenty dla współmałżonka, sąd nie może oznaczyć terminu początkowego ich płatności, gdyż z mocy prawa alimenty w tym trybie, zasądzane są od daty uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód, a w chwili wydania wyroku przez sąd I instancji daty tej nie można ustalić (strona może przecież złożyć apelację od wyroku rozwodowego). Zatem początkową datą, od której małżonek ma obowiązek płacić alimenty zasądzone na podstawie dyspozycji przepisu art. 60 k.r.o. w wyroku orzekającym rozwód jest data uprawomocnienia się wyroku.
Jak długo będę otrzymywać alimenty od małżonka? Zgodnie z treścią art. 60 § 3 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednak w sytuacji, gdy zobowiązanym do płacenia alimentów jest małżonek, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu (chyba, że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży termin pięcioletni).
Zatem koniec małżeństwa wcale nie musi oznaczać braku środków do życia. Ustawodawca przewidział możliwość żądania zasądzenia alimentów od swojego małżonka. Nie odpuszczaj i zadbaj o swoją przyszłość. Adwokat Bydgoszcz pomoże wywalczyć w sądzie należne Ci alimenty!
